Esperjenza ta' finali

Dan l-artiklu gie pubblikat f' L-Orizzont tal-Hamis 28 ta' Frar 2008

Il-pagna tal-lum se tiehu forma differenti minn tas-soltu. Din il-gimgha iddecidejt li nikteb f’forma aktar personali u se nwasslilkom djarju ta’ gurnata li fiha ntlaghbet il-finali tal-League Cup f’Wembley. Kien ili hafna nisma’, naqra u nara li finali ta’ tazza f’Wembley tiggenera emozzjonijiet u atmosfera li ftit loghobiet ohra jistghu joffru. Kulhadd jaqbel li Wembley huwa xi haga specjali u finali ta’ tazza Ingliza hija differenti minn kompetizzjonijiet ohrajn. Izda dawn l-affarijiet inutli taqra dwarhom. Biex thosshom u tifhimhom trid tghixhom u fil-granet li ghaddew kelli c-cans li nghix din l-esperjenza unika.

Il-League Cup Ingliza tiegi t-tielet f’dik li hija importanza u priorita fil-futbol domestiku. Madanakollu min jasal finali ma jkunx irid johrog minn Wembley b’idu vojta u l-importanza tal-finali ta’ din is-sena kibret minhabba li laqqghet flimkien ir-rivali ta’ Londra Chelsea u Tottenham.

Ir-rivalita bejn dawn iz-zewg timijiet ma kienx l-uniku element li ghamel din il-finali wahda mportanti. Tottenham u Chelsea huma mmexxija minn manigers godda li nhatru f’nofs l-istagun u t-tnejn riedu jiehdu l-ewwel cans taghhom ta’ unur fl-Ingilterra. Chelsea kienu qed iharsu lejn din it-tazza bhala l-ewwel pass fi triq li possibilment kellha twassalhom biex jirbhu l-erba’ unuri li qed jikkompetu fihom. Ghal Spurs dan kien ic-cans li jirbhu l-ewwel tazza wara disa’ snin u jiggarantixxu post fl-Ewropa ghall-istagun li gej.

Fil-granet ta’ qabel il-loghoba il-midja Ingliza ghamelet dak kollu li setghet biex tgholli l-aspetattiva ta’ din il-fnali derbi u l-programmi sportivi fuq it-televizjoni u r-radju tkellmu dwar kull aspett possibbli tal-finali. Fost is-servizzi helwin li gew murija fuq it-televizjoni kien hemm wiehed dwar l-ex plejer ta’ Chelsea u Tottenham Micky Hazard li llum huwa sewwieq tat-taxi. Il-kameras telghu fit-taxi ta’ Hazard u dan ha lit-telespettaturi fuq ir-rotta bejn Stamford Bridge u Wembley u matulha tkellem dwar id-differenza fil-klabbs bejn zmienu u llum u anki ghamel analizi ta’ kif jahseb li se tizvolgi il-finali.

Hazard ma kienx l-uniku ex-plejer ta’ Tottenham jew Chelsea li tkellem ghaliex il-gurnalisti ntervistaw hafna ohrajn sabiex ikomplu jghollu l-interess fil-partita. Mhux ghax l-interess ma kienx kbir. Fil-fatt l-interess tant kien kbir li kien difficli hafna li wiehed jakkwista biljett biex jidhol Wembley.

Hawnhekk ta’ min jaghmel referenza ghall-biljetti li jinbieghu illegalment fuq l-idejn u l-problemi li qed jinholqu ghall-organizzaturi, il-klabbs u fuq kollox il-partitarji genwini. Fil-waqt li ghal partitarju genwin kien ferm difficli li jakkwista biljett, hafna ohrajn irnexxielhom jakkwistaw numru ta’ biljetti li bieghu fuq l-idejn ghal prezzijiet ezorbitanti. Fil-granet li ghamilt Londra qabel u wara l-finali smajt hafna stejjer li jgieghluk jiddispjacik ghall-partitarji ta’ veru. Wiehed mill-kazi li ltqajt maghhom kien ta’ persuna li xtrat zewg biljetti ghal hames mitt lira sterlina ‘il wiehed minn fuq sit tal-internet izda l-biljetti ma waslu qatt. Meta l-persuna nvoluta marret tfittex l-ufficcju tal-kumpanija ta’ dan is-sit sabet li l-ufficcju ma jezistix. L-istess gara lil numru ta’ partitarji Norvegizi li vvjaggaw apposta ghal-loghoba izda l-biljetti li kienu mweghda u li kienu hallsu ma sabuhomx.

It-toroq ta’ madwar Wembley kienu mizghuda nies jippruvaw ibieghu il-biljetti fuq l-idejn ghall-prezzijiet ta’ 800 lira sterlina, 1,000 lira sterlina u anki aktar. Persuna li naf tajjeb hafna gie offrut xejn anqas minn 6,000 lira sterlina biex ibiegh l-erba’ biljetti li kien akkwista b’mod legali minn wiehed miz-zewg klabbs. L-abbuz fis-sistema tal-biljetti huwa wiehed car u l-awtoritajiet ghandhom jaghmlu xi haga biex iwaqqfuh. Minn dan kollu qed igawdu biss ftit nies bla skruplu fil-waqt li qed ibatu il-partitarji u anki l-klabbs infushom.

Lura ghal aspetti aktar pozittivi, il-gurnata tal-finali bdiet bhal hafna ohrajn ghall-partitarji jigifieri bi zjara lejn il-famuz pub. Id-differenza bejn din il-loghoba u l-loghob tal-kampjonat hi li l-partitarji riedu jibdlu l-pub li is-soltu jiffrekwentaw qrib l-istejdjum tal-klabb taghhom. Iz-zewg linji tal-underground li jwasslu ghal Wembley Stadium huma l-Metropolitan u l-Jubilee Line u l-pubs kollha li jinsabu qrib l-istazzjonijiet fuq dawn iz-zewg rotot kienu mimlija bil-partitarji armati sa snienhom bi bnadar, xalel u elf haga ohra bil-kuluri tat-tim taghhom.

Naturalment il-fatt li Chelsea u Tottenham huma zewg klabbs ta’ Londra seta’ ta lok ghal tensjoni u nkwiet bejn il-partitarji li facilment setghu jiltaqghu f’dawn il-pubs. Grazzi ghall-pulizija Ingliza u ghas-sens komun tal-partitarji nnifishom dan ma sehhx. Tista’ tghid li l-partitarji nfirdu b’mod naturali u kulhadd ghazel pubs differenti bir-rizultat li ma kien hemm l-ebda sinjal ta’ nkwiet madwar Londra.

Dawk li jiffurmaw il-qalba tas-sapport ta’ Spurs kienu miftehema li jiltaqghu f’pub partikolari hdejn l-istazzjon ta’ Baker Street izda dan lahaq gie kkapparrat mill-partitarji ta’ Chelsea. B’mod donnu naturali il-pjan inbidel u l-partitarji ta’ Tottenham iltaqghu f’pub iehor hdejn Wembley Stadium. Jien kelli cans nosserva l-atmosfera li nholqot f’dan il-pub mill-vicin. Ghal madwar erba’ sieghat shah qabel il-partita il-kant u l-briju ma waqaf qatt. M’ghandix dubju li il-partitarji ta’ Chelsea kienu qed jaghmlu l-istess f’Baker Street u f’pubs ohra madwar Londra.

Osservazzjoni nteressanti waqt dan il-briju u kant hija li minkejja r-rivalita bejn iz-zewg partitarji qatt ma kien hemm sinjal li jista jinholoq xi inkwiet. Il-pub invadut mill-partitarji ta’ Tottenham kien fil-bidu tat-triq li twasslek ghall-istejdjum u ghalhekk partitarji ta’ Chelsea kienu kontinwament jghaddu minn quddiemu. Il-kant u l-botti bejn il-partitarji ma qatax izda dawn dejjem saru fi spirtu ta’ rivalita sportiva aktar milli ta mibgheda. Il-botti taz-zewg settijiet ta’ partitarji nisslu tbissima fuq kulhadd u minkejja l-prezena sottili tal-pulizija, din qatt am kellha bzonn tintervjeni.

Il-hin tal-loghoba beda joqrob u bil-mod il-mod il-partitarji bdew ihallu l-pubs u jerhulha lejn Wembley. It-triq ta’ quddiem Wembley kienet xi haga mpressjonanti. Triq dritta u wiesgha mimlija b’bahar ta’ partitarji kollha mexjin lejn direzzjoni wahda u lebsin il-kuluri tat-tim taghhom…imbaghad fl-ahhar ta’ triq l-istejdjum maestuz ta’ Wembley bil-famuza arkata tiddomina fuq kollox.

85,000 ruh sabu ruhhom f’Wembley minghajr problemi ta’ xejn u minghajr bzonn ta’ stennija f’xi kjus twal. In-numru kbir ta’ entraturi ghall-grawnd, il-mod organizzat li bih gew immexxija l-partitarji, u l-passaggi wiesgha barra u gewwa l-grawnd jaghmluha facli biex dan kollu jsehh b’mod efficcjenti.

Jekk ix-xena ta’ Wembley minn barra kienet impressjonanti, dik minn gewwa ma kinitx b’anqas. L-organizzaturi hasbu biex ipoggu bnadar tat-timijiet involui fuq kull siggu u l-atmosfera li holqu dawn hekk kif it-22 plejer hargu fil-grawnd kienet wahda li ma tinsija qatt. Grawnd maqsum bejn il-partitarji ta’ Cheslea u Tottenham kollha jincitaw il-benjamini taghhom f’arena li hija kapolavur uniku tal-arkitettura sportiva. Il-mod kif id-disinjaturi tal-grawnd irnexxielhom joholqu grawnd b’seating komdu u b’veduti tajba tal-picc minn kullimkien minghajr ma tilfu dawk il-karatteristici tal-grawnds Inglizi li jghinu biex tinholoq atmosfera unika hija xi haga ta’ min jammiraha u possibilment jikkuppjaha.

Mhux l-iskop ta’ dan l-artiklu li naghmlu xi analizi teknika tal-loghoba. Ir-reazzjoni generali kienet li il-maniger ta’ Chelsea Avram Grant zbalja l-ghazla tal-ewwel hdax u t-tattika tal-loghoba fil-waqt li Juande Ramos azzekka ezatt il-pjan tal-partita u meta Spurs marru minn taht irnexxielu jdawwar ir-rizultat b’sostituzzjonijiet intelligenti. L-atmosfera bejn iz-zewg partitarji kienet wahda elettrifikanti li tikkonferma r-rivalita bejn iz-zewg klabbs izda qatt ma rriduciet ruha ghal mibgheda u fl-ebda hin ma kien hemm biza’ ta’ xi vjolenza.

Naturalment it-tisfira finali rat il-plejers u l-partitarji ta’ Tottenham jinfexxu f’delirju ta’ ferh ghax fl-ahhar il-klabb irritorna ghar-rebh tal-unuri. Izda ghal Tottenham din ir-rebha ma kinitx tfisser biss tazza ohra fil-vetrina. Kif qal l-assistent maniger ta’ Tottenham Gus Poyet din ir-rebha ghandha taghti mentalita rebbieha lill-plejers. Kien hemm wisq okkazjonijiet fejn Tottenham iffaccjaw wiehed mill-klabbs il-kbar, laghabu tajjeb izda ma kisbux ir-rebha. Donnu li mentalment ma kienux preparati biex iqisu lilhom infushom fuq l-istess livell tal-kbar. Rebha ta’ finali fuq Chelsea ghandha taghmel hafna biex tbiddel dan kollu u bil-mod il-mod Spurs jergghu jibdew jigu meqjusa bhala sfidanti regolari ghall-unuri. Natutalment ir-rebha accertat ukoll post fit-Tazza UEFA ghal Spurs li bil-bidu hazin li kellhom dan l-istagun, kien se jkun impossibbli li jakkwistaw post fl-Ewropa permezz tal-kampjonat.

Ghal Chelsea din keenet telfa f’finali kontra r-rivali eterni taghhom. Kienet ukoll daqqa ta’ harta ghal Avram Grant li ghandu jerfa’ parti magguri mir-responsabbilta tat-telfa. Izda dan bl-ebda mod ma jifisser li issa l-istagun ghal Chelsea spicca. Avram Grant zgur li jaf xi zbalji ghamel u x’ghandu jaghmel biex jikkoregihom. Chelsea ghadhom b’cans tajjeb li jirbhu l-kampjonat, l-FA Cup u c-Champions League. L-iskwadra mimlija plejers ta’ kwalita li ghandhom zgur ghandha twassalhom biex jibqghu jiggieldu fuq it-tlett fronti u jkomplu jitqiesu mal-favoriti.

Wara l-loghoba il-pulizija kellhom bicca xoghol difficli jikkontrollaw il-partitarji kollha li attendew ghal loghoba u jiggwidawhom lejn l-istazzjonijiet tal-underground sabiex kulhadd jaqbad it-triq lejn daru. F’dan il-forzi tal-ordni regghu hargu bl-unuri fejn minkejja l-massa kbira ta’ nies kollox mexa harir u, ghalkemm ix-xita rxiex xarrbet lil kulhadd, fl-ebda hin ma kien hemm xi stennija zejda jew xi tensjoni bejn partiarji u l-forzi tal-ordni.

Sadanittant l-istazzjonijeet kollha fuq ir-rotta ta’ Wembley bdew jimtlew bil-partitarji ta’ Tottenham jiccelebraw ir-rebha. Hafna ghazlu li jmorru qrib White Hart Lane fejn ic-celebrazzjoniet ma waqfu xejn u l-briju u l-atmosfera li jafu joholqu l-partitarji Inglizi baqghet sejra sas-sieghat bikrin ta’ fil-ghodu. It-toroq kienu mimlija b’partitarji Inglizi u ohrajn minn barra l-pajjiz bhal Malta, n-Norvegja, l-Isvezja u l-Belgju- kollha maghqudin jiccelebraw rebha li regghet gholliet l-isem ta’ Tottenham Hotspur. Il-partitarji ta’ Chelsea ngabru fi djarhom dispjacuti bit-telfa kontra r-rivali. Izda jekk ihallu ghal ftit fil-genb il-passjoni taghhom u jirragunaw b’mohhom, jindunaw li ghal Chelsea se jkun hemm okkazjonijiet ohra biex jiccelebraw. Bl-iswkadra li ghandhom ma jistax ikun differenti.

Il-Premiership barra mill-Ingilterra

Dan l-artiklu gie pubblikat f' L-Orizzont tal-Hamis 14 ta' Frar 2008.

Il-Malti jghid li bil-flus taghmel triq fil-bahar. Il-Premier League Ingliz se jaghmel ‘il kontra u se jipprova jaghmel triq fil-bahar biex igib aktar flus. L-ahhar proposta tal-kap ezekuttiv tal-Premier League Richard Scudamore halliet lil kulhadd skantat ghal dak lesti jaghmlu dawn in-nies biex ikomplu jkabbru d-dhul taghhom. Ic-cermen tal-klabbs li jaqblu mal-proposta qed juru li l-interess primarju taghhom huma l-finanzi u ghalihom il-Premeir League huwa biss mezz kif jaghmlu aktar flus. Dan kien jissoponieh kulhadd izda ftit jew hadd ma kien jistenna li biex jikber id-dhul il-loghob tal-Premiership se jibda jintlaghab barra mill-Ingilterra.

Scudamore qed jipproponi li tizdied fixture ohra fil-kampjonat biex kull tim jilghab loghoba izjed f’xi belt barra mill-Ingilterra. Dawn il-loghobiet jitilghu bil-polza izda l-klabbs il-kbar se jkunu issijdjati biex ma jiltaqghux flimkien. Dan ifisser li se jkun hemm timijiet li jilghabu kontra xulxin tlett darbiet flok darbtejn bit-tielet loghoba tintlaghab f’belt li tkun applikat biex tospita l-loghob tal-Premeir League. Il-pjani huma li l-loghobiet jintlagahbu f’Dicembru jew Jannar u l-belt li tkun applikat biex tospita l-loghoba zejda ma jkollha ebda kontroll fuq liema loghoba tintlaghab fiha. Il-punti mirbuha minn dawn il-loghobiet ikunu jghoddu ghal-kampjonat.

Dawk li huma favur din l-idea qed jghidu li meta wiehed jara l-interess li jigbed il-Premiership minn madwar id-dinja kollha, dan huwa pass logiku. Scudamore qal li l-Premeir League irid jaghmel xi haga biex jimmassimizza l-vantaggi tal-globalizazzjoni li toffri l-midja moderna.

Jekk wiehed ihares lejn il-figuri li jiggenera l-Premier League jikkonferma li ghall-ghoxrin cermen li qablu li din il-proposta ghandha titmexxa ‘l quddiem qatt ma hu bizzejjed. Id-drittijiet biex jixxandar il-Premier League f’Hong Kong swew mitt miljun lira sterlina u l-kuntratt prezenti ta’ drittijiet televizivi barra mill-Ingilterra jiswa 625 miljun lira sterlina.

Il-loghobiet tal-Premiership jintwerew f’600 miljun dar f’202 pajjiz fil-waqt li huwa stmat li l-loghoba bejn Arsenal u Manchester United f’Novembru tas-sena l-ohra rawha madwar biljun ruh. Izda dan mhux bizzejjed u Scudamore irid jiehu l-loghob barra mill-Ingilterra ghax “…is-suq fl-Ingilterra huwa saturat u issa rridu nharsu lejn is-swieq barra mir-Renju Unit. Dan huwa c-cans li npoggu l-prodott taghna f’vetrina madwar id-dinja”

L-iskop tal-proposta mhu xejn ghajr mezz iehor biex il-klabbs jaghmlu aktar flus. Jghid x’jghid Scudamore u c-cermen li jappoggjaw l-idea, il-loghoba Ingliza infisha mhu se tiggwadanja xejn minn din il-proposta u l-unici nies li se jgawdu huma dawk li ghandhom interess finanzjarju fil-loghoba.

Ilu hafna jinghad li l-futbol Ingliz qed jitlef ir-ruh tieghu. Il-principju tradizzjonali dejjem kien li l-klabb jirraprezenta l-lokalita u l-kommunita li jkun fiha. Biz-zmien il-manigers u plejers barranin gew accettati u sakemm dawn jghollu l-livell tal-futbol, kif fil-fatt ghamlu, m’hemm xejn hazin. B’xi mod jew iehor gew accetati wkoll l-investitutri barranin u llum hafna klabbs huma kkontrollati minn barra l-Ingilterra. Izda li l-loghoba nfisha se tittiehed barra mill-pajjiz m’ghandha tigi accettata qatt. Din hija prova, jekk kien hemm bzonnha, li is-sidien tal-klabbs jinteressahom biss mill-flus u ftit li xejn jimpurtahom mill-partitarji u mill-principji li suppost ihaddan il-klabb.

Scudamore iddefenda l-proposta tieghu billi qal li meta l-kampjonat imur tajjeb, il-partijiet l-ohra fil-kommunita tal-futbol igawdu wkoll minhabba r-ridistribuzzjoni tal-gid. S’issa qatt ma kien hemm xi forma ta’ distribuzzjoni li tagevoa l-partiatrji. Minkejja l-gid kollu li hemm fil-Premier League, il-biljetti tal-loghobiet dejjem joghlew, il-prezzijiet tal-ikel u x-xorb fil-grawnds huwa ezorbitanti u l-merchandising li jitbella’ lill-partitarji leali bhal flokkijiet ufficcjali li jinbidlu kull stagun m’hu xejn ghajr sfruttament tal-lealta tal-partitarji li ghalihom, mhux bhal dawk li jmexxu, il-klabb huwa kollox.

Scudamore qal li kull meta jkun hemm bidla bhal din ir-reazzjoni tal-partitarji tkun negattiva izda hu jappellalhom biex jieqfu jahsbu ftit fuq il-pozittiv. Il-problema hi li ghal partitarji m’hemm xejn pozittiv sakemm il-Premeir Legaue mhux lest ihallas vaganzi lill-partitarji biex imorru jaraw it-tim taghhom barra l-pajjiz.

Il-proposta hija wkoll ipokrezija grassa min-naha tal-klabbs. Xbajna nisimghu bl-ammont zejjed ta’ loghobiet li jintlaghabu mit-timijiet Inglizi. Din l-ipokrezija mhix xi haga gdida. Qabel it-twaqqif tal-Premeirship, l-oghla divizjoni Ingliza kien fiha 22 tim. Dak iz-zmien kemm ‘il darba sar tentattiv biex in-numru ta’ timijiet jitnaqqas izda, minkejja t-tgergir kollu, kull meta vvutaw il-klabbs dejjem ivvutaw kontra t-tnaqqis. Meta kien qed jigi ppjanat il-Premiership kien gie propost li l-kampjonat il-gdid ikun fih 18 –il tim izda din il-proposta wkoll m’ghaddietx u l-klabbs ivvutaw biex ikun hemm 20 tim.

L-ammont ta’ fixtures li jintalaghbu f’Dicembru w Jannar dejjem jigi kkritikat izda Scudamore qed jipproponi li din il-loghoba zejda tintlaghab f’dawn iz-zminijiet. Kif fixture ta’ klabb minn Londra f’Liverpool jew Newcastle tohloq problemi ta’ vjaggar u ghejja ghal plejers flimkien ma’ problemi finanzjarji ghal partitarji, u loghoba fl-Awstralja, Dubai jew il-Malasja ma tohloqx dawn id-diffikultajiet hija xi haga li ghad irridu nifhmu.

Il-kongestjoni ta’ fixtures hija problema kbira fl-Ingilterra izda l-klabbs mhux veru jridu jsolvuha ghax fejn jidhlu l-flus huma lesti jissagrifikaw il-kwalita ghall-kwantita. Din il-problema diga kwazi qatlet il-League Cup u dghajjfet sew l-FA Cup. Loghoba ohra barra l-pajjiz tkompli tkabbar il-problema u l-importanza tal-League Cup u l-FA Cup tkompli tonqos b’aktar timijiet jaghzlu li jilghabu b’formazzjonijiet rimaneggjati f’dawn il-kompetizzjonijiet. L-istess jigri lit-tim nazzjonali u l-ammont ta’ injuries fantazma biex plejers jevitaw li jilghabu mat-tim nazzjonali jkomplu jikbru.

Scudamore qed jipprova jghid ukoll li minkejja din il-loghoba zejda, u l-fatt li t-timijiet mhux se jibqghu jilghabu kontra xulxin darba home u darba away, il-kamojonat se jibqa’ gust ma kull tim l-istess. Il-logika li juza Scudamore biex jiddefendi dan l-argument hija sempliciment li l-klabbs se jkunu jafu r-regolamenti minn qabel u t-tielet loghoba se tkun fi grawnd newtrali. Il-fatt li l-klabbs jafu r-regolamenti ma jaghmilx is-sistema wahda gusta. Il-timijiet il-kbar se jkunu ssijdjati u allura kull wiehed minnhom se jilghab kontra xi tim iehor tlett darbiet.

Ejja nimmaginaw li din is-sistema bdiet tithaddem minn dan l-istagun u per ezempju l-loghoba zejda ta’ Arsenal hija kontra Fulham u Wigan se jilghabu barra mill-Ingilterra kontra Derby County. B’dan il-mod il-glieda kontra r-relegazzjoni tkun giet korrotta ghax fil-glieda taghhom kontra r-relegazzjoni Fulham se jkollhom jilghabu kontra Arsenal tlett darbiet fil-waqt li Wigan se jkollhom ic-cans jiehdu l-punti minn tlett loghobiet kontra Derby County li, fl-ezempju ta’ dan l-istagun, huma prattikament relegati.

L-istess jghodd ghal zoni ohra tal-klassifika bhal ma huma t-tellieqa ghar-rebh tal-kampjonat, il-postijiet tac-Champions League u l-postijiet fit-Tazza UEFA. Jekk inkomplu fuq dan l-istagun, ikun gust ma’ Manchester United jekk dawn ikollhom jilghabu loghoba zejda kontra xi tim bhal Manchester City, Aston Villa jew Everton u Arsenal jilghabu barra mill-Ingilterra ma’ Reading? B’dan il-mod it-timijiet mhux se jkunu qed jikkompetu fuq l-istess livell u l-Premiership Ingliz se jigi iffalsifikat bil-barka ta’ Scudamore u c-cermen tal-istess klabbs.

Il-kap ezekuttiv tal-Premier League mhu konsistenti xejn dwar kif se jittellghu il-poloz. Huwa qal li l-loghoba zejda se titla’ bil-polza u l-avversarju jkun kwistjoni ta’ xorti bhal ma jigri fl-FA Cup fil-waqt li f’kummenti ohra kkontradixxa lilu nnifsu u qal li wahda mis-sistemi possibbli hi li kull tim jilghab kontra tim li jkun hdax –il post l’isfel minnu.

Il-kaz ta’ polza bix-xorti u l-paragun mal-FA Cup ma jregix ghax wahda mid-differenzi fundamentali bejn l-FA Cup u l-kampjonat hi li t-tazza ghandha element fortuwitu fil-waqt li l-kampjonat huwa bazat fuq skeda programmata li taghmel il-kompetizzjoni fuq l-istess livell ghal kulhadd. Huwa propju ghalhekk li t-tim li jirbah il-kampjonat ikun meqjus bhala l-aktar tim f’sahhtu.

Il-possibilita li kull tim jilghab kontra dak li jkun hdax ‘il post l’isfel minnu hija bla sens ukoll u tiffavorixxi lit-timijiet il-kbar. Jekk niehdu l-klassifika fil-prezent ikun ifisser li dan l-istagun Sunderland ikollhom jilghabu tlett darbiet kontra Chelsea fil-waqt li Arsenal jilghabu tlett darbiet kontra Tottenham. Mill-erba’ timijiet li semmejna f’dan il-kaz partikolari jkunu biss Chelsea li jgawdu u l-kompetizzjoni ma tibqax gusta.

Element iehor importanti hu li wahda mill-akbar attrazzjonijiet tal-Premiership huma l-partitarji u l-atmosfera li tinholoq fil-grawnds Inglizi. L-atmosfera fil-loghobiet f’postijiet bhall-Istati Uniti qatt ma tista’ tkun l-istess bhal dik fl-Ingilterra, specjalment jekk il-loghoba tkun bejn zewg timijiet mhux meqjusa mal-kbar. Partitarju tal-futbol Ingliz minn Melbourne qal li l-passjoni fil-grawnds Inglizi taghmel il-futbol Ingliz dak li hu u l-loghobiet barra l-pajjiz se jkunu minghajr l-aktar ingredjent importanti. Dan il-partitarju jghid, “…ir-raguni li jien u shabi naraw il-futbol Ingliz fuq it-televizjoni hi biex niehdu gost bl-atmosfera li tinholoq bejn partitarji ippassjonati u rivali fi grawnds mimlija storja u tradizzjoni. Loghoba fi grawnd newtrali barra mill-Ingilterra ma jkollha xejn minn dan u l-attrazzjoni tintilef.” Kull kumment iehor huwa superflu.

Il-President tal-UEFA Michel Platini iddeskriva din l-idea bhala cajta. Paltini ghandu ragun izda kollox jindika li din ic-cajta se ssir realta. Il-kampjonat suppost rispettat Ingliz se jibda jkun deciz b’numru farrad ta’ loghobiet b’rawnd shih ta’ loghobiet irkantat ma’ numru ta’ bliet madwar id-dinja.

Fil-maggoranza kbira taghhom il-partitarji huma kontra din l-idea. Fil-fond ta’ qalbhom nimmagina li hafna manigers u plejers jahsbuha l-istess. Il-bicca l-kbira tal-gurnalisti u dawk li jhobbu l-loghoba ukoll hargu qatta’ bla habel kontra l-idea. Dawn il-partijiet ghandhom haga wahda komuni. Hadd minnhom ma kien jew se jkun involut fid-diskussjonijiet. Id-decizjoni se tittiehed minn dawk li jaraw biss id-dhul finanzjarju.

Meta lil Scudamore staqsewh jekk jikkunsidrax johrog il-proposta ghal vot tal-partitarji huwa wiegeb li kieku l-partitarji jithallew jiehdu d-decizjonijiet, kieku l-loghob tal-Premiership ghadu jintlaghab kollu s-Sibt fl-4.00pm. Mhux li kien! Veru kaz ta’ “kemm konna ahjar meta konna aghar”.

Mark Mizzi

Ir-Rivoluzzjoni Ramos

Dan l-artiklu gie pubblikat f' L-Orizzont tal-Hamis 7 ta' Frar 2008.

F’Ottubru tas-sena l-ohra il-klabb ta’ Tottenham u d-dirigenti tieghu kienu attakkati minn kull direzzjoni minhabba l-mod li bih nehhew il-maniger taghhom l-Olandiz Martin Jol u minfloku hatru lill-Ispanjol Juande Ramos. Tottenham tkellmu ma’ Ramos meta Jol kien ghadu fil-kariga u l-provi li hargu fil-gazzetti Inglizi urew bic-car li d-dirigenti kienu qed jahdmu minn wara dahar Jol.

F’din ir-rubrika diga kellna cans nghidu li Tottenham ghamlu hazin li nkixfu f’dak li kienu qed jaghmlu u Jol seta gie trattat ahjar. Izda llum zgur hadd ma jlum id-decizjoni ta’ Tottenham li jmorru ghal Juande Ramos biex forsi fl-ahhar fuq White Hart Lane terga’ tfigg ix-xemx. Ic-cermen ta’ Tottenham Daniel Levy, minkejja l-kritika ta’ sezzjoni ta’ partitarji, zamm kelmtu. Fejn kien hemm bzonn u fejn kien konvint li jista’ jtejjeb is-sitwazzjoni tal-klabb u t-tim huwa ma ddejjaqx jinvesti l-miljuni. Hekk ghamel biex gab lil Ramos.

L-Ispanjol sar wiehed mill-aktar kowcis imhallsa fid-dinja izda Levy ried l-ahjar u ha l-ahjar. Levy gharaf li fl-ahhar snin kien hemm perjodi fejn il-klabb kellu l-potenzjal li jikber u jaghti sodisfazzjon lill-partitarji izda ghal xi raguni jew ohra id-dirigenti tal-klabb dejjem qaghdu lura milli jinvestu f’kowc ta’ klassi mondjali. Levy gharaf li dan huwa l-aktar element importanti biex jigi s-success u nefaq dak li hadd qablu ma kien nefaq.

Il-paraguni huma odjuzi u l-iskop ta’ dan l-artiklu mhux li jqabbel lil Ramos ma’ Jol izda li jaghti harsa lejn dak li qed jipprova jibdel Ramos f’White Hart Lane. Ghalkemm tard fl-istagun, ir-rizultati ghal Tottenham bdew gejjin u t-tim kkwalifika wkoll ghal finali tal-Carling Cup. Izda ma jkunx gust jekk ix-xoghol ta’ Ramos ma’ Tottenham jitkejjel biss bir-rizultati miksuba dan l-istagun. Ramos wasal f’nofs stagun u din mhix sitwazzjoni ideali ghal kowc li jrid jimplimenta sistemi u metodi godda. Barra minn hekk wiehed irid iqis li Ramos qed jipprova jilghab is-sistema tieghu bi plejers li wiret, apparti l-akkwisti ta’ Jonathan Woodgate, Alan Hutton, Chris Gunter u Gilberto li saru ix-xahar li ghadda.

Kif qal Ramos stess, il-bidu tieghu ma’ Tottenham kien wiehed difficli hafna ghax l-plejers kellhom il-moral mal-art u l-mentalita kienet wahda telliefa. Il-plejers kienu tilfu l-kunfidenza fihom infushom u Ramos hadem hafna biex jibdel din l-atitudni. Huwa ried u qieghed jikkonvinci lill-plejers tieghu li ghandhom il-potenzjal li jaslu. Il-kunfidenza li sar ghandhom il-plejers fihom infushom tidher f’diversi ezempji partikolari fosthom fiz-zaghzugh Jamie O’Hara.

Dan il-plejer rari sab post fuq il-bank ma’ Tottenham izda that Ramos beda numru konsiderevoli ta’ loghobiet. Fl-ahhar ginghat O’Hara laghab kemm bhala midfielder laterali, midfielder centrali u anki difensur laterali kontra timijiet bhal Manchester United u Arsenal. L-atitudni ta’ O’Hara f’dawn il-loghobiet kienet wahda ezemplari u, minn barra li hareg bl-unuri, fl-ebda mument ma wera kumpless ta’ inferjorita kontra plejers ferm aktar kkwotati minnu.

O’Hara mhux l-uniku plejer li mar ghall-ahjar taht it-tmexxija ta’ Ramos. Tlett snin ilu Tottenham kienu jigu mfahhra ghall-fatt li kellhom l-ahjar element zaghzugh Brittaniku b’potenzjal kbir ghall-futur. Fost dawn il-plejers kien hemm Aaron Lennon, Jermaine Jenas, Michael Dawson u Tom Huddlestone li tant kien mistenni minnhom. Minn dawn, fi tlett snin, hadd ma ghamel progress notevoli u l-aspettattiva taghhom ma ntlahqitx.

Illum is-sitwazzjoni hiija differenti. Jermaine Jenas inghata rwol aktar avanzat u jidher car li l-pozizzjoni gdida tieghu hija ferma ktar adattata ghal dan il-plejer. Biex isir dan Ramos qed juza lil Huddlestone, Tainio jew Zokora bhala midfielders difensivi u din is-sistema qed thalli lil Jenas jilghab fir-rwol naturali tieghu. Huddlestone qed igawdi mill-preparazzjoni fizika li ntroduca Ramos u l-istamina u l-flessibilita tieghu ghamlu progress kbir. Il-kunfidenza ta’ Huddlestone kibret ukoll u dan deher meta laghab bhala difensur centrali bla problemi ta’ xejn. Aaron Lennon qed jerga’ juza l-potenzjal kollu tieghu u rega’ sar arma micidjali fl-attakk ta’ Tottenham.

Fl-oghla livelli tal-futbol hafna drabi id-differenza bejn tim rebbieh u tim li qatt ma jasal sal-ahhar tkun l-attenzjoni ghad-dettal. U kien proprju dan il-kuncett l-ewwel li Ramos pprova jdahhal fil-klabb ta’ Tottenham. F’intervista li kellu dan l-ahhar wiehed miz-zewg assistenti ta’ Ramos Marcos Alvarez qal li huma kienu sorprizi hafna bil-kundizzjoni fizika tal-plejers ta’ Tottenham. Dan kien jidher car f’hafna loghobiet fejn Totteham kienu jsibuha difficli li jzommu l-pass ghal disghin minuta shah. Ramos mill-ewwel introduca sessjonijiet doppji ta’ tahrig u, bl-ghajuna ta’ Alvarez, beda jsir hafna aktar xoghol fuq il-kundizzjoni fizika tal-plejers.

Plejer li fih tispikka id-differenza huwa l-Franciz Steed Malbranque. Malbranque jaqdi r-rwol ta’ kwazi tlett plejers ghax minbarra li jimla l-pozizzjoni ta’ midfielder laterali, huwa jghin ukoll lid-difensur laterali u jidhol fic-centru tal-midfield. Il-kumment generali dwar dan il-plejer dejjem kien li jaghtik taqsima wahda biss ghax imbagahd jibda jnaqqas. Taht Ramos Malbranque donnu ghadda minn metamorfosi u, fil-waqt li ghadu jaqdi l-istess rwoli, kapaci jaghti l-mija fil-mija sat-tisfira finali.

Id-dieta wkoll qed tilghab parti mportanti fir-rivoluzzjoni Ramos. Alvarez qal li r-restaurant tat-training grounds ta’ Tottenham kien aktar jixbah xi buffet ta’ tieg milli post fejn jieklu l-atleti. Ramos malajr impjega lit-tabib Spanjol Antonio Escribano biex jiehu hsieb id-dieti tal-plejers. Dan tajjar l-ikel li ma jaghmel xejn biex jghin lill-plejers ikollhom prestazzjonijiet ahjar bhal qali, zjut u sauces. Huwa ntroduca dieti programmati ghall-isportivi professjonali fejn sahansitra hemm differenza bejn l-ikel li jittiekel bhala preparazzjoni ghal-loghob u l-ikel li jittiehed wara l-loghobiet sabiex il-plejers jirkupraw l-energija li jkunu hlew.

Il-plejers inghataw dieta individwali sabiex ikollhom il-piz ideali biex jilghabu l-futbol fl-oghla livell. Kien jidher car li qabel gie Ramos kien hemm numru ta’ plejers fosthom Paul Robinson u Tom Huddlestone, li ma kienux f’kundizzjoni ideali u Ramos mill-ewwel ta l-ultimatum li jew joqoghdu ghas-sistemi tieghu sabiex jiskbu l-ahjar kundizzjoni possibbli jew inkella jfittxu klabb iehor.

Dawn huma affarijiet suppost normali ghal klabbs ta’ certu livell u wiehed jiskanta kif ghal-klabb bhal Tottenham li jipppretendu li jitqiesu mal-kbar, dawn id-dettalji kienu aljeni.

Kuncett iehor li qed jimbotta lill-plejers ta’ Tottenham ‘il quddiem huwa d-dixxiplina li qed idahhal il-kowc Spanjol. Din id-dixxiplina tapplika kemm individwalment mal-plejers u kemm fit-tattika. Taht Martin Jol kien jidher car li certu plejers kienu saru wisq komplacenti u donnhom kellhom posthom assigurat minkejja li l-prestazzjoninjiet taghhom mhux dejjem kienu sodisfacenti. Ramos malajr bidel din il-mentalita u llum il-plejers jafu li hadd m’ghandu postu garantit u min irid jilghab irid jirbah postu.

Ezempju ta’ dan huwa l-gowlkiper Paul Robinson li kien ilu sejjer lura ghal diversi xhur minghajr qatt ma tilef postu. Il-fatt li Robinson baqa’ bejn il-lasti ta’ Spurs la ghamel gid lil Spurs u lanqas lil Robinson innifsu. Minkejja li nghata cans wara iehor il-prestazzjonijiet tieghu baqghu ma tjiebux u kien jidher car li kellu bzonn waqfa u tbezbiza. Robinson qatt ma ra lic-Cek Radek Cerny bhala sfida ghal flokk numru wiehed izda Ramos hasibha mod iehor u wara li ta bizzejjed cans lil Robinson biex itejjeb il-wirjiet tieghu, qalghu u pogga lil Cerny bhala gowlkiper regolari. L-istess jista’ jinghad ghad-difensur zaghzugh Younes Kaboul fejn Ramos ma qghadx jaghti kaz il-flus li nefqu Tottenham f’dan il-plejer u meta l-prestazzjonijiet tieghu ma tjibux qalghu mit-tim.

In-nuqqasijiet fid-difiza spikkaw fil-loghoba kontra Aston Villa fl-ewwel tas-sena. Dakinhar l-assistent ta’ Ramos, Gus Poyet qal li ma jistax ikun li l-plejers jippruvaw l-affarijiet fit-training u mbaghad ma jippratikkawhomx fil-grawnd. Huwa kien qal li jekk l-affarijiet ma jinbidlux se jkun hemm tibdiliet kbar u hekk gara ghax wasal Jannar u mieghu waslu erba’ difensuri godda.

Ramos qed izomm lil kulhadd fuq ponot subghajh billi juri li ma jibzax jintroduci plejers zghar biex jiehdu post ohrajn aktar stabbiliti. O’Hara inghata c-cans u hadu fil-waqt li wiehed jinnota li fuq il-bank ta’ Spurs kwazi dejjem ikun hemm plejer zghir. Ghal dawn il-plejers il-fatt li jhossu lilhom infushom parti mill-iskwadra jiswa mitqlu deheb fil-waqt li l-plejers stabbiliti jindunaw li hemm min jinsab lest biex jehdilhom posthom.

Tattikament Ramos ukoll wassal ghal tibdiliet kbar. Il-plejers huma ferm aktar dixxiplanti u organizzati u l-id tal-kowc tidher cara. Ramos jadotta sistemi differenti skond l-avversarju u jidher li mhux kowc marbut ma sistema wahda li ma jibdilha qatt. Il-kapacita tattika ta’ Ramos deheret ukoll kull meta rnexxielu jdawwar rizultat. Fejn qabel Martin Jol kien jistenna sal-ahhar minuti qabel ma sempliciment jitfa’ attakant iehor, Ramos jaghmel il-bidliet aktar kmieni. Il-bidla ta’ Ramos ma tkunx li jdahhal attakkant iehor u jieqaf hemm izda jibdel l-impostazzjoni tattika kollha tat-tim biex jikkumplimenta is-sostituzzjonijiet li jkun wettaq.

Dan kollu ma jfissirx li x-xoghol ta’ Ramos huwa lest u f’daqqa wahda Tottenham se jibdew jirbhu l-unuri. Pero huwa car li l-ewwel pass sar. L-attitudni nbidlet u l-plejers bil-mod –il mod qed ikabbru l-kunfidenza fihom infushom. Il-plejers qed jibdew jemmnu li jistghu jaslu x’imkien u llum m’ghadhomx jiffaccjaw klabbs ferm aktar kkwotati bil-loghoba diga mentalment mitlufa.

F’Jannar Tottenham sahhew id-difiza fejn nefqu madwar ghoxrin miljun lira sterlina. Fis-Sajf li gej Ramos ikun irid jerga’ jsahhah l-iskwadra bi plejers tal-ghazla tieghu. Gowlkiper, midfielder difensiv ta’ klassi, playmaker u possibilment difensur centrali iehor zgur ikunu fost l-alternattivi li se jikkonsidra Ramos. Jekk il-klabb ikompli jghin lil Ramos fil-waqt li jhallih jaghzel il-plejers li jixtieq u jahdem minghajr indhil zejjed allura jista jkun li r-rivoluzzjoni Ramos terga’ twassal ghall-unuri tant mixtieqa mill-partitarji ta’ Tottenham.

Mark Mizzi